گردشگری در ایران
صنعت گردشگری در ایران از ظرفیتهای بسیار بالایی برای رشد و گسترش برخوردار است. بر اساس گزارش سازمان جهانی گردشگری، ایران رتبه دهم جاذبههای باستانی و تاریخی و رتبه پنجم جاذبههای طبیعی را در جهان دارا است[نیازمند منبع] در سال ۱۳۹۵، مجموعاً ۴٬۹۱۱٬۹۲۰ گردشگر خارجی از ایران بازدید کردهاند و نسبت به سال پیش از آن ۹٫۹ درصد کاهش داشتهاست.[۱]
به نظر کارشناسان، این صنعت از توسعهای که شایستهٔ آن است برخوردار نبودهاست. از دلایل آن میتوان به آماده نبودن بسترهای اقتصادی مناسب در ایران برای جذب سرمایهگذاری در ساخت هتل و سایر صنایع جانبی این حوزه اشاره کرد.[۲] بیخبر بودن سرمایهگذاران از زمینههای موجود در ایران و تبلیغات ضعیف و نیز انتشار اخبار منفی از ایران، محدودیتهای اجتماعی و مذهبی برای گردشگران خارجی[۳][۴] و همچنین تنشهای سیاسی با بعضی کشورهای غربی نیز از دیگر موانع در راه رشد صنعت گردشگری در ایران است.[۵][۶]
در مقایسه با ایران، برخی کشورها توانستهاند کارنامه موفقی را در این زمینه از خود برجای بگذارند. بهطور مثال تنها در سال ۲۰۰۷ میلادی، حدود ۵ میلیون گردشگر خارجی از شهر دبی در کشور امارات متحده عربی در جنوب خلیج فارس دیدار کردند.[۷] این در حالی است که کشور ایران با سهمی کمتر از یک پانزدهم تعداد گردشگران شهر دبی در سال مشابه، تنها کمتر از یک درصد سهم درآمد جهانی از صنعت توریسم را به خود اختصاص دادهاست.[۸]
بیشتر گردشگران وارد شده به ایران عموماً از ۲ کشور عراق و لبنان هستند که برای زیارت یا درمان به ایران سفر میکنند. برای مقایسه وضعیت ضعیف گردشگری ایران، به کشور سنگاپور با مساحت اندک ۷۲۰ کیلومتر مربع اشاره شدهاست که چند برابر ایران، توریست دارد.[۹]
شمال
سواحل دریای خزر (کاسپین)، تالاب انزلی و ماسوله از دیدنیهای این ناحیه هستند. منطقه کوهستانی ماسوله در استان گیلان که حدود ۳۰ آبادی کوچک و بزرگ را دربردارد خانهها با استفاده از چوب و پنجرههای مشبک چوبی به صورت مشرف بر یکدیگر در دامنه کوه بنا شدهاند. از جمله جاذبههای طبیعی این ناحیه پارک جنگلی سی سنگان است که در شرق شهرستان نوشهر قرار دارد. در این ناحیه جنگلی امکاناتی نظیر میز و نیمکتهای چوبی، سرویسهای بهداشتی، آلاچیق چوبی، اجاقهای آتش و چادرهایی جهت اسکان مسافران ساخته شدهاست که البته به نسبت انبوه مسافران ناکافی است. متأسفانه در این ناحیه به دلیل عدم فرهنگ صحیح استفاده از پارک و کارهایی نظیر روشن کردن آتش زیر درختان، کندن پوست درختان با چاقو، ریختن زباله و استفاده از تفنگهای ساچمهای محیط زیست تخریب میشود.
یکی دیگر ار جاذبههای برجسته طبیعی در شمال ایران پارک ملی گلستان است که بین گنبد کاووس و بجنورد قرار دارد. در این پارک همانند پارکهای ملی دیگر کشورها، منطقهای به بخش تفرجگاه اختصاص یافته که سالیانه صدها هزار نفر به آن وارد میشوند.
تله کابین و نمایی از شهرک توریستی تفریحی نمک آبرود در استان مازندران
تاریخی
استان فارس با بناهای و آثار باستانی قبل از تاریخ شامل سنگ نگارههای غار نشینان روستای دهمورد و بناهای باستانی چون تخت جمشید، نقش رستم و خرابههای استخر، پاسارگاد (مقبره کوروش) و آسیابهای تاریخی روستای دهمورد به همراه آتشکده و تپه چندین هزار ساله اش و آثار تاریخی «پس از اسلام» چون مسجد و حمام و بازار وکیل شیراز، دروازه قرآن و آرامگاه حافظ و سعدی از قطبهای عمده گردشگری فرهنگی و تاریخی کشور محسوب و پایتخت فرهنگی ایران باستان میباشد. شهر اصفهان نیز با وجود میدان نقش جهان، عمارت عالی قاپو، مسجد امام خمینی، مسجد شیخ لطفالله، بازار قیصریه، سی و سه پل، پل خواجو و کاخ چهل ستون گنجینهای از هنرهای گوناگون معماری، مینیاتور، کاشی کاری و حجاری را به وجود آوردهاست و به عنوان پایتخت فرهنگی ایران اسلامی شناخته میشود. استان آذربایجان شرقی با داشتن اماکن تاریخی زیاد مانند روستای کندوان، رصدخانه مراغه، قلعه بابک کلیبر، قلعه ضحاک، گنبد سرخ مراغه و در شهر تبریزکه به عنوان شهر اولینها ایران شناخته میشود و درسال ۲۰۱۸ به عنوان پایتخت گردشگری کشورهای اسلامی انتخاب شد، دارای اماکن تاریخی چون ارگ تبریز (علیشاه)، عمارت ائل گلی، ربع رشیدی، مسجد کبود، مسجد جامع، بازار بزرگ تبریز، مقبره الشعرا، کاخ شهرداری، موزه قاجار، موزه مشروطه، برج آتشنشانی، آرامگاه دو کمال، موزه سفال، موزه آذربایجان و…، از قطبهای گردشگری کشور محسوب میشود. استان کرمانشاه هم با وجود آثار تاریخی قبل از اسلام چون موزه پارینه سنگی، سنگنگاره آنوبانینی، سنگ نبشته بیستون (بزرگترین نبشته جهان)، طاق بستان، طاق گرا، معبد آناهیتا، تندیس هرکول، فرهادتراش تپه و شکارگاه و آثار تاریخی بعد از اسلام مثل کاروانسرای عباسی، تکیه معاون الملک، تکیه بیگلربیگی، مسجد شافعی، مسجد عمادالدوله، مسجد و حمام حاج شهبازخان، بزرگترین بازار سنتی خاورمیانه، معماری، آینه کاری، کاشی کاری، این استان را یکی قطبهای گردشگری فرهنگی، تاریخی ایران را به وجود آوردهاست.
مذهبی
شهر مشهد به دلیل وجود بارگاه امام رضا مهمترین قطب مذهبی این کشور است. همه ساله تعداد زیادی از زائران ایرانی و خارجی از کشورهای همسایه و مسلمان به این شهر سفر میکنند. در اطراف حرم مطهر نیز بناهای متعددی، چون صحن مسجد گوهرشاد و … وجود دارد که از نظر کاشی کاری، معماری و هنرهای تزئینی از سازههای مذهبی اسلامی بهشمار میروند.